Lagjja 29

Dhjetë vite më vonë

Nëse do të ecnit nëpër rrugë, nëpër gropën e mbeturinave, nëpër treg, pranë xhamisë, përgjatë linjave hekurudhore apo kudo tjetër në Lagjen 29 në Fushë Kosovë gjatë verës së vitit 2011, do të kishit parë figurat e vrazhda të fëmijëve që mbajnë kamera dixhitale pothuajse kudo. Në projekt morën pjesë tetëdhjetë fëmijë të moshës 7-17 vjeç. Ata u mbështetën dhe udhëhoqën nga një ekip vullnetarësh nga The Ideas Partnership (TIP) një OJQ që filloi të punojë me komunitetet në 2010.


Në vitet që kanë kaluar nga realizimi i këtij projekti, TIP ka vazhduar të rrisë mbështetjen për komunitetet me projekte dhe nisma të shumta. Në verën e vitit 2021, një ekip i vogël i stafit dhe vullnetarëve të TIP vendosi të shikonte mbrapa projektin e fotografisë 2011 (www.neighbourhood29.com) për të reflektuar mbi 10 vitet e fundit.

Kjo faqe rilidhet me disa nga ata të përfshirë për të zbuluar kujtimet e tyre të asaj kohe dhe për të zbuluar shpresat e tyre për të ardhmen.

Njihuni me disa nga pjesëmarrësit që morën pjesë në projekt 10 vite më parë. Lëvizni poshtë për të lexuar kujtimet dhe shpresat e tyre për të ardhmen
Arzije Rizahu-Sadiku

Edison Hajrizi
Fidan Berisha
Gani Berisha
Resmije Curolli
Resul Krasniqi
Pjesëmarrësit
Melihate Krasniqi
Habib Berisha
"Më kujtohet vetëm fëmijëria, aktivizimi në qendër të Theideaspartnership, mundësia për të komunikuar anglisht. Lagjja në dukje ka pësuar ndryshime të mëdha, shtëpi më të ndërtuar, njerëz pakëz më të shkolluar. Familje që tani i kushtojnë rëndësi shkollimit. Prindër që janë pakëz më të çlodhur psiqikisht me fëmijët e tyre."
"Liria për të prekur një apatat. Në atë kohë, por edhe sot e dua shumë fotografinë, por mungon aparati profesional. Qasja e dashur ndaj fëmijëve."
"Lagjja në dukje ka pësuar ndryshime të mëdha, shtëpi më të ndërtuara, njerëzit janë më të shkolluar"
Arzije Rizahu-Sadiku
Kujtimet nga projekti...
Kujtimet e 10 viteve më parë...
"Unë tani nuk jetoj në atë lagje, mirëpo familjet që jetojnë kanë një vend ku shkojnë dhe mësojnë diçka të re, vend ku ata mund të luajnë, dhe të edukohen sikur fëmijët e tjerë pasi që qendra i ofron këto kushte."
Mendimet mbi të ardhmen...
Kjo pasqyrë u ngrit në cep si një nismë sigurie nga grupi i Liderëve të Rinjë që takohen në qendrën e TIP-it
"Atëher u kan gjithçka ndryshe! Lagjja ka ndryshu, rrugët nuk jan kan të asfaltume. Muret nuk jan kështu...nuk ka pas... ka pas shumë bërllog"
"Atëher u kan gjithçka ndryshe!"
Edison Hajrizi
Kujtimet e 10 viteve më parë...
Shumë rrugë në lagjen 29 janë asfaltuar në 10 vitet e fundit- si rezultat i kësaj fëmijët më nuk mbërrijnë në shkollë të përlyer me baltë
"Mësimi ka qenë i mirë në TIP. Jemi kan një gjeneratë që ka fillu mësimin në shkollë, shumë prej nesh nuk jemi kan në shkollë"
"Fotografitë në lagje me fëmijët e tjerë, pastrimi i lagjes me shokë, dhe njëri-tjetrin e kemi mësu mos me mbet pa shkollim"
"Njëri-tjetrin e kemi mësu mos me mbet pa shkollim"
Fidan Berisha
Kujtimet nga projekti...
Kujtimet e 10 viteve më parë...
Ndryshimet në lagje...
"Ndriçimi, pastërtia dhe vullneti ma i madh për shkollë"
Shpresat për të ardhmen...
"Shkollim, do të drejta ma të mira për fëmijë dhe shtesat e fëmijëve. Asnjë fëmijë pa shkollim, të mos ketë papastërti në lagje, rritja e punësimit të të rinjëve."
Përgjatë dekadës së shkuar, është rritur numri i OJQ-ve që po mbështesin komunitetet dhe poashtu janë regjistruar disa shoqata bamirësie nga vetë anëtarët e komuniteteve
"Tybe ka ndryshu pak, qysh u kan, u kan keq...ka ndryshu pak mas 10 vjete...qito 10 vjete që i kam bo une...n’mahall u ndryshu qitu asfallti...Ambienti pak...jo qaq shumë, pak domethanë..."
"U kan shumë keq...ka ndryshuar pak përgjatë 10 viteve"
Gani Berisha
Kujtimet e 10 viteve më parë...
Kujtimet nga projekti...
"Po, jena dal me Hysnin me Elizabetën e këta, mbledhshim mbeturina, krejt nëpër mahalla qitu në lagjet 28 e 29, na qitshin në fotografi"
"Po me kan me u ndërru për shembull, me kan me pas pak ambient ma t’pastër, mu kan me pas ma gjelbërim, me pru naj lojë që me lujt fëmija, a po kupton...jo me pas qisi sene t’këqija si kur del naj gjarpën a naj pacov të myt këtu..me dal me pas ambient me u kënaq.. Kqyre tash, për fëmijët e mi...qysh kam hjek une përpara, domethanë fëmija jeme s’du me hjek. Si për shembull, kur shkojsha, mas pari u tutsha prej qenëve me shku n’qendër me mësu...E para pikë është që fëmija im me kan i sigurtë. "
Shpresat për të ardhmen...
Një nga ndryshimet që janë bërë në 10 vitet e fundit: një grumbulles komunal i mbeturinave të lagjes dhe një shportë mbeturinash për secilën shtëpi.
"Fëmijët, aktivitetet, shoqëria e asaj kohe. Fytyra të reja, fotografimi i lagjeve"
"Mësime, vizita në lagje, zbathja e këpucëve për të hyrë brenda në qendër, qëndrimet e shumta me Elizabetën"
" fëmijët do të edukohen më shumë"
Resmije Curolli
Kujtimet nga projekti...
Kujtimet e 10 viteve më parë...
Ndryshimet në lagje...
"Infrastruktura, ndriçimi, vetëdijësimi për shkollim"
Shpresat për të ardhmen...
"Rrethanat për shkollim do të jenë më të mira: kushte më të mira ekonomike. Fëmijët do të jenë më të edukuar, rritje të punësimit dhe ndryshime në shëndetësi."
Qendra e re për mësim dhe komunitet, e përshtatshme për qëllimin e TIP-it do të hapet në vitin 2022
"Krejt çka e maj n’men unë, veç që jam kan n’shkollë, n’qendër non-stop, këtu te Elizabeta...çdo t’shtune aktiv. Jo shumë ka ndryshu, por rrugët janë të shtrume, ndriçimi dhe shumë sene tjera "
"Ne do të mendojmë për të ardhmen për të bërë diçka pozitive"
Resul Krasniqi
Kujtimet e 10 viteve më parë...
"Po shpresoj që ka me ndryshu ende shumë. Ne do të mendojmë për të ardhmen për të bërë diçka pozitive. Por, gjëja e parë është që t'i mësojmë njerëzit në rrugë se si të sillen: a e din, të mos bëjnë gjëra të këqija...Dhe shkollimi si ndoshta gjëja kryesore, për t'u avansu tutje, të mos e lëmë anash: të jemi aktiv në shkollim"
Shpresat për të ardhmen...
Numri i fëmijëve që vijojnë shkollën po rritet gjithnjë e më shumë dhe familjet po e shohin rëndësinë e kopshteve- një opsion që nuk ka qenë i arritshëm më parë, derisa TIP ka hapur kopshtin 7 vite më parë.
"Mua më kujtohet se ishte një kohë shumë e mirë. Respekti dhe dashuria ishte shumë më e madhe. Tashmë në 10 vitet e fundit ka ndryshuar shumë në të gjitha aspektet, si në shkollim, arsimim e shumë fusha të tjera. Ka pasur dallime të shumta më parë për komunitetet jo shumicë, por tash diskriminimi është më i pakët"
"Mua më kujtohet se isha një vajzë që kisha shumë dëshirë të shkoja në këtë projekt. Isha shumë e lumtur, kisha shoqëri që nuk do të mund të bëja të njëjtën prapë ."
"Isha shumë e lumtur, kisha shoqëri që nuk do të mund të bëja do të njëjta prapë"
Melihate Krasniqi
Kujtimet nga projekti...
Kujtimet e 10 viteve më parë...
Shpresat për të ardhmen...
"Për fëmijët e mi mendoj që do të jetë ndryshe shumë gjëra sepse njerëzit secilën herë po vetëdijësohen dhe po rriten me atë frymën e re, të kenë një të ardhme më të mirë e jo si në të kaluarën. Do të kisha shumë dëshirë që lagjen time të ndryshohen shumë gjëra. Së pari, të kemi një shkollë në lagje, një park ta kemi edhe ne si komunitete, një ambulant e shumë gjëra të tjera, të mos anashkalohemi, por të jemi të njëjtë sikurse komuniteti shumicë."
Përgjatë 10 viteve ne po shohim çdo here e më shumë që pjesëtarët e Lagjes 29 po marrin pjesë në jetën publike, si për shembull, të zgjedhur si asambleist komunal, apo edhe si punonjës në ministri të ndryshme
"Më kujtohet që kemi qenë më të vegjël, edhe s'kemi dit shumë gjana, aty kemi mësu shumë sene, demokracinë, monarkinë e shumë sene tjera. Kena mësu për instrumentet... e kena vizitu shumë vende që nuk i kemi vizitu asnihere, kemi qenë për herë të parë në Filharmoninë e Kosovës, më kujtohet, ajo ka qenë eksperienca ma e mirë"
"Kemi pasur edhe prej atyre që nuk kanë pasur ndonjë qëllim, e tash janë duke punuar për karrierë."
Habib Berisha
Kujtimet e 10 viteve më parë...
Shpresat për të ardhmen...
"Si në shkolla, si në edukatë, a po e din, prej edukatës kena ndryshu kogja, kena bo revolucion...shumë sene...futboll, muzikë, kemi artista që kanë arrit në muzikë domthanë...kemi edhe prej atyre që, nuk kanë pas diçka në jetë kështu naj qëllim a najsen, e tash janë duke punu për karrierë, që domthanë kjo është kogja ni ndryshim...edhe tjetër jemi rrit na!"
Ndryshimet në lagje...
"Shkollimi me qenë për krejt domethanë, secili me qenë nëpër puna, secili tu e ndjek ëndrrën që e ka, domethanë qishtu, me ndjek ëndrrën, me punu për to, domethanë edhe me ja nis me u ndryshu këtu ambienti edhe krejt. Kisha dasht që, qikjo Fushë Kosovë qitu, pjesa ku rrimë na, domethanë me u avansu ma shumë edhe me u përzi ma shumë me etnitë e tjera, ky është seni që kish sjell ndryshim këtu."
Ekipi i projektit
Lëvizni më poshtë për të takuar disa nga njerëzit që kanë punuar në këtë projekt para 10 viteve.
Elizabeth Gowing
Bashkëthemeluese e The Ideas Partnership

Kujtimet para 10 viteve...

Mbaj mend sa bukur ishte të njihja komunitetin gjatë 6 muajve të mëparshëm që TIP kishte punuar atje, kështu që kur ecja në rrugë kishte gjithmonë njerëz që i njihja dhe njerëz që më përshëndesnin. Më dukej si një komunitet i fortë dhe u ndjeva mirë që kisha filluar të lidhesha me të. Më kujtohet gjithashtu nevoja që ishte kaq e dukshme - fëmijët jashtë shkollës, që ktheheshin nga mbledhja e mbeturinave, me karrocat e tyre, dhe familjet në shtëpi që nuk ishin të izoluara siç duhet dhe ishin të vështira për t'u mbajtur të pastra. Fëmijët pa këpucë dhe foshnjat pa pelena, të rriturit me sëmundje kronike pa çarçafë të pastër.



Kujtimet nga projekti...

Më pëlqeu ndjenja se si njerëzit u mblodhën nga e gjithë bota - vullnetarë nga shumë vende të ndryshme - Italia, SHBA, Kina, Kosova dhe sigurisht Su dhe Paddy dhe vullnetarë të tjerë nga MB. Takimet e komplikuara të planifikimit në internet, pasi ne dolëm me rotacione për t'u siguruar që të gjithë fëmijët të kishin radhën e tyre për të dalë me kamera dhe kishte gjithmonë një vullnetar në dispozicion. Dhe pastaj pamjet e jetës në lagje që nuk i kisha parë kurrë dhe nuk mund t'i shihja kurrë. Mënyra se si një plak shikonte në sytë e fëmijës që bëri foton e tij nuk do të ishte kurrë ashtu siç do të më shikonte mua; pamjet që tregojnë jetën e përditshme në shtëpitë e fëmijëve që nuk do të shiheshin nga një vizitor. Pamje nga afër të qenve që nuk do të guxoja t'i bëja kurrë, dhe imazhe të gjërave afër tokës që nuk do të kisha qenë aq afër sa t'i shihja!

Më kujtohen edhe përgjigjet e njerëzve që u njohën me Lagjen 29 për herë të parë falë fotove të fëmijëve dhe faqes së internetit që u krijua dhe postimeve në rrjetet sociale. Kosovarët që jetojnë në Prishtinë janë të tronditur dhe duke mos besuar se ky ishte vendi i tyre, me komente në rrjetet sociale duke thënë 'kjo nuk është Kosova'. Pra, projekti nuk i bashkoi vetëm njerëzit në Kosovë me ata jashtë, por ai gjithashtu bashkoi kosovarët nga komunitete të ndryshme.


Ndryshimet në lagje...

Ka pasur ndryshime fizike të cilat janë të gjitha pozitive - njerëz nga komuniteti që jetojnë jashtë vendit, të cilët dërgojnë para dhe kanë ndërtuar shtëpi të reja me cilësi më të mirë. Më shumë OJQ, dhe disa prej tyre të drejtuara nga njerëz të komunitetit, në mënyrë që të ketë më shumë burime mbështetjeje për njerëzit në nevojë këtu. Rrugët filluan të asfaltohen menjëherë pas projektit tonë fotografik, i cili bëri një ndryshim të madh në mundësinë e lëvizjes, veçanërisht në dimër dhe në shi. Kjo lidhet me një angazhim më të madh të njerëzve nga komuniteti në jetën publike - një nga ish-përfituesit e bursave të The Ideas Partnership u bë zëvendësministër, një tjetër u bë anëtar i Kuvendit Komunal dhe një nga Udhëheqësit tanë të Rinj u bë një tjetër anëtar i Kuvendit. Këta janë zëra të fuqishëm për nevojat e komunitetit në aksesin e shërbimeve dhe buxheteve.

E gjithë kjo ka kontribuar në atë që më duket si qëllim dhe shpresë më e madhe. Ka ende nevoja, por njerëzit në përgjithësi e dinë rrugën për të dalë nga një problem - ata i njohin institucionet apo organizatat e shoqërisë civile që mund dhe duhet t'i ndihmojnë. Familjet kanë më shumë gjasa t'i dërgojnë fëmijët e tyre në shkollë dhe me arsimin vijnë ndryshime në aksesin e njerëzve (veçanërisht të grave) në informacion dhe zgjedhje. Njerëzit kanë parë se çfarë është e mundur në aktivizëm dhe biznes dhe mendoj se kjo është frymëzuese për të parë një të ardhme më të mirë.



Shpresat për të ardhmen...

Do të doja që të gjitha gjërat që kanë ndryshuar në 10 të fundit të vazhdojnë! Në veçanti, do të doja të shihja vajzat që mund të mbaronin arsimin e tyre pa presionin për t'u martuar herët. Kjo do të bënte një ndryshim të madh në dinamikën e familjes, sepse kur një nënë arsimohet, atëherë çdo fëmijë që ajo ka ka të ngjarë të ketë rezultate më të mira shëndetësore dhe arsimore. Hulumtimet tregojnë se kontribuon edhe në uljen e dhunës në familje dhe sigurisht shton mundësitë për të ardhura më të mira, kështu që atëherë Lagjja 29 do të ishte e mbushur me familje më të begata. Unë do të doja të shihja më shumë mundësi institucionale për punësim - të paktën të respektohen kuotat ligjore për vendet e punës për anëtarët e komunitetit - të cilat gjithashtu do t'u ofronin më shumë njerëzve nga komuniteti të ardhura të rregullta. Dhe unë do të doja të shihja ndryshime në shëndetin e grave, veçanërisht në lidhje me diabetin dhe obezitetin, të cilat kufizojnë jetën e shumë grave në komunitet.
Hysni Hasani
Vullnetar tek The Ideas Partnership

Kujtimet para 10 viteve...

Më kujtohet në atë periudhë kur fëmijët e asaj kohe kanë ardh në aktivitet ka qenë shumë interes i madh, prindërit kanë qenë te interesuar se çka po mësohet në qendër, por me punësimin tim në TIP prindërit kanë qenë të qetë për fëmijët e tyre. Vullnetarë ndërkombëtar ka pasur, nga viset e ndryshme dhe unë kam qenë shumë i lumtur që kam punuar për herë të parë me fëmijë, aktivitete të ndyshme dhe shëtitje në vende të ndryshme.


Kujtimet nga projekti...

Më kujtohet projekti i fotografive me fëmijë në lagje, fëmijë të ndryshëm që i kam parë për herë të parë, një ambient i ngrohur për fëmijë në qendër dhe vullnetarë të ndryshem.
Ndryshimet në lagje...


Fëmijët janë rritur, janë në shkollat e mesme dhe ka ndër ta në fakultete, vetëdijësimi për arsim, po thuajse 80% e prindërve dhe fëmijëve, infrastruktura në disa lagje, ndriçimi i lagjeve, biznese të ndryshme nëpër lagjet etj.


Shpresat për të ardhmen...

Për fëmijët tanë mendoj që do të jetë më ndyshe. Arsimi, punësimi, të drejtat, nëse punohet me drejtësi dhe me ligj të barabartë. Do të doja që të ketë punësim, arsim, të drejtat e barabarta për të gjithë, banim për të gjithë ata që s'kanë shtëpia, mos të ketë fëmijë në situatë rruge duke kërkuar lëmoshë, mos të ketë fëmijë duke punuar punët e rënda, në shkolla të jenë të gjithë të barabartë, por edhe në punësime, etj.

Unë mendoj që qendra e re do të jetë një e ardhme e komuniteteve, se kurrë më parë s'ka qenë me të gjithat kushtet një qendër që është si shembull në lagjet tona dhe me pa durim janë duke e pritur për të shikuar dhe për të hyrë në të. Një motiv për ne si staf dhe i gjithë komunitetit edhe pse nuk e kemi pas as si ëndërr, por tani po bëhet realitet.
Su Jones & Paddy McEntaggart
Vullnetarë digjital/ ideatorët

Kujtimet nga projekti...

Ne punuam në projektin Lagjja 29 (N29) në verën e vitit 2011, ishte një mënyrë e re për të bërë projekte fotografike për ne. Më parë ne kishim punuar në projekte të ngjashme me TIP, por ne kishim qenë gjithmonë në terren, duke e përshtatur punën në pushimin tonë vjetor nga punët tona me kohë të plotë. Por, gjatë këtij projekti ne punonim nga shtëpia në Mbretërinë e Bashkuar dhe përdornim teknika të punës në distancë 10 vjet përpara se të bëhej e zakonshme! Në atë kohë ne kishim kryqëzuar gishtat se ngarkimet e skedarëve të mëdhenj nga Kosova mund të bëheshin çdo ditë dhe të shkarkoheshin çdo mbrëmje në Mbretërinë e Bashkuar - gjëra që tani duken më të zakonshme. Ajo që mbajmë mend më shumë ishin donacionet bujare të kamerave nga miqtë, familjet dhe kolegët, logjistika për t'i çuar ato në Kosovë përmes vullnetarëve të sjellshëm dhe emocioni i marrjes së fotografive çdo natë pasi mbaronim punën tonë ditore.



Asnjëherë nuk na mungonin fotografitë e shkëlqyera për t'i zgjedhur 29 më të mirat, për t'i ngarkuar në uebsajt çdo ditë - ajo që na bëri përshtypje ishte cilësia dhe se sa të larmishme ishin fotot. Ne kishim poza mrekullisht abstrakte dhe pamje nga afër të teksturave dhe modeleve që ishin vërtet intriguese. Fëmijët gjithashtu kapën të qeshurat dhe buzëqeshjet natyrale të cilat ishin plotë gëzim dhe na dhuruan takime të ngushta me shumë qen. Ishte vërtet unike të shikoje një fëmijë në një vend që nuk e kishim vizituar kurrë personalisht. Si dhe disa foto qesharake, të bukura dhe të pazakonta, ne pamë gjithashtu se sa shumë kishte nevojë komuniteti dhe ishim të kënaqur që fotot luajtën rolin e tyre në ndërgjegjësimin për situatën e tyre.

Në fillim të vitit 2012 vizituam Kosovën për të marrë pjesë në një ekspozitë të fotografive dhe arritëm të vizitonim personalisht N29 dhe të takuam disa nga fëmijët. Dukej sikur tashmë e njihnim vendin dhe njerëzit aq mirë, saqë ishim në gjendje të njihnim disa nga ndërtesat dhe rrugët që kishim parë rregullisht të dokumentuara. Takimi me disa nga familjet dhe sjellja e donacioneve me rroba, ishte një mënyrë e bukur për të përfunduar projektin për ne.
Shpresat për të ardhmen...

Ne kemi vazhduar të mbështesim TIP-in në mënyra të ndryshme gjatë 10 viteve të fundit dhe kemi ndjekur ecurinë e punës së tyre dhe komunitetit me admirim të madh për ndryshimet që kanë ndodhur. Është e mahnitshme të shohësh gjithçka që është arritur, shpresojmë që transformimi dhe puna e mirë që ka ndodhur në 10 vitet e fundit të vazhdojë të frymëzojë dhe promovojë ndryshime dhe përmirësime të mëtejshme për brezin e ardhshëm.

Mirënjohje


Ekipi i mësipërm u ndihmua nga vullnetarët e mëposhtëm për të prodhuar këtë faqe interneti dhjetë vjet më vonë.


Sami Gashi

Arta Hiseni

Aria Jupolli

Ert Krasniqi

Edona Kurtaj

Vahide Spanca

Fiona Kapiti


Gjithashtu, dëshirojmë të falënderojmë shumë anëtarët e Lagjes 29 që iu bashkuan këtij projekti në vitin 2011 dhe në 2021.

This site was made on Tilda — a website builder that helps to create a website without any code
Create a website